ไข่ใบเล็ก ส่งผลต่อคุณภาพไข่ เสี่ยงเกิดภาวะมีบุตรยาก

หลายคนคงเคยได้ยินว่าคุณภาพไข่ส่งผลต่อโอกาสในการตั้งครรภ์ แต่รู้หรือไม่ว่าไข่ใบเล็กอาจเป็นสัญญาณของปัญหาภาวะเจริญพันธุ์ที่ร้ายแรงกว่าที่คิด สำหรับคุณผู้หญิงที่กำลังวางแผนตั้งครรภ์ หรือมีปัญหาเกี่ยวกับคุณภาพไข่ การเข้าใจปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อการผลิตไข่จะช่วยให้สามารถวางแผนได้ดียิ่งขึ้น ทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงและเพิ่มโอกาสในการมีบุตรในอนาคตด้วย 

6 ปัจจัยชี้วัดคุณภาพไข่ที่คนวางแผนมีบุตรต้องรู้

เซลล์ไข่ (Oocyte) เป็นเซลล์สืบพันธุ์เพศหญิงที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในร่างกายมนุษย์ มีหน้าที่สำคัญในการนำสารพันธุกรรมจากเพศหญิงไปรวมกับอสุจิจากเพศชายเพื่อสร้างตัวอ่อน กล่าวได้ว่า การตั้งครรภ์จะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อเซลล์ไข่มีความสมบูรณ์ ซึ่งมีปัจจัยสำคัญต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อคุณภาพและความพร้อมของเซลล์ไข่จนนำไปสู่ความสำเร็จในการตั้งครรภ์ เช่น

1. ระดับฮอร์โมน AMH (Anti-Mullerian Hormone)

ฮอร์โมน AMH เป็นตัวบ่งชี้ปริมาณไข่สำรอง หรือความสามารถในการทำงานของรังไข่โดยรวม ใช้ในการประเมินศักยภาพการสืบพันธุ์ของผู้หญิง ระดับ AMH ที่เหมาะสมบ่งบอกว่ามีจำนวนไข่ในรังไข่มากและมีโอกาสสูงที่จะมีไข่ที่มีคุณภาพดี โดยปกติจะอยู่ที่ 1.0-4.0 ng/mL

ในทางกลับกัน ระดับ AMH ที่ต่ำกว่าเกณฑ์ ก็สามารถบ่งชี้ว่าไข่สำรองมีจำนวนน้อยลงได้เช่นกัน ซึ่งสัมพันธ์กับคุณภาพของไข่ที่ลดลงตามธรรมชาติ การตรวจ AMH สามารถทำได้ตลอดรอบเดือน เนื่องจากระดับฮอร์โมนนี้ไม่ผันผวนเหมือนฮอร์โมนอื่น ๆ

2. ระดับฮอร์โมนอื่นที่เกี่ยวข้อง

• FSH (Follicle Stimulating Hormone) ฮอร์โมนที่ทำหน้าที่กระตุ้นการเจริญเติบโตของถุงไข่ (Follicles)
• LH (Luteinizing Hormone) มีบทบาทสำคัญในการทำให้ไข่สุกเต็มที่และกระตุ้นให้เกิดการตกไข่
• Prolactin และ TSH (Thyroid-Stimulating Hormone) ไม่ใช่ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์โดยตรง แต่หากมีปริมาณสูงเกินไป ก็สามารถรบกวนการทำงานของรังไข่และส่งผลกระทบต่อคุณภาพไข่ได้

3. การเจริญเติบโตของถุงไข่และฮอร์โมน Estradiol

การติดตามการเจริญเติบโตของถุงไข่ด้วยอัลตราซาวนด์ หากถุงไข่มีการเจริญเติบโตสม่ำเสมอ ก็มีโอกาสที่ไข่จะมีคุณภาพดีสูงขึ้น ส่วน Estradiol เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากถุงไข่ที่กำลังเติบโต บ่งบอกถึงการตอบสนองของรังไข่ต่อการกระตุ้นไข่และช่วยประเมินคุณภาพไข่เบื้องต้นได้

4. ลักษณะทางกายภาพของเซลล์ไข่

เป็นการประเมินคุณภาพโดยพิจารณาจากรูปร่างภายนอกและการทำงานของเซลล์ เซลล์ไข่ที่มีคุณภาพดีจะมีผิวเรียบเนียน ไม่ขรุขระ สีปกติ ไม่คล้ำ และมีเนื้อไข่ที่ยืดหยุ่นดี ซึ่งช่วยให้ปฏิสนธิได้ง่าย นอกจากนี้ รูปร่างของเซลล์ไข่จะต้องปกติและมีจุดโพลาร์บอดี้ (Polar Body) ที่มีขนาดพอดี ซึ่งเป็นสัญลักษณ์บ่งชี้ว่าไข่สุกเต็มที่แล้ว ส่วนขนาดของเซลล์ไข่โดยทั่วไปอยู่ที่ประมาณ 0.2 มิลลิเมตร ซึ่งเป็นขนาดที่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า

5. ลักษณะช่วงไข่สุกและการตกไข่

การตกไข่ที่สม่ำเสมอในแต่ละรอบเดือนเป็นสัญญาณของวงจรการสืบพันธุ์และเซลล์ไข่ที่แข็งแรง เรียกว่า ‘ช่วงไข่สุก’ สามารถตรวจความสม่ำเสมอได้หลายวิธี เช่น การนับวันตกไข่ การใช้ชุดทดสอบหาฮอร์โมน LH หรือการตรวจอุณหภูมิร่างกาย

6. ปัจจัยอื่นที่มีผลต่อคุณภาพไข่

• อายุของผู้หญิง : ปัจจัยสำคัญที่สุดที่ส่งผลต่อคุณภาพและจำนวนไข่ โดยเฉพาะผู้หญิงที่มีอายุเกิน 25 ปี มักจะมีจำนวนและคุณภาพไข่ลดลงอย่างมีนัยสำคัญ
• สุขภาพของระบบสืบพันธุ์ : ปัญหาเกี่ยวกับรังไข่ มดลูก หรือท่อนำไข่ เช่น ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) หรือเนื้องอกในมดลูก สามารถส่งผลกระทบต่อคุณภาพของไข่ได้
• สุขภาพโดยรวม : การรักษาสมดุลของฮอร์โมนและมีสุขภาพที่ดี เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ และหลีกเลี่ยงความเครียด ช่วยบำรุงเซลล์ไข่และระบบสืบพันธุ์ได้

ไข่ใบเล็กส่งผลให้เกิดภาวะมีบุตรยากจริงไหม?

จริง เพราะไข่ที่มีขนาดเล็กผิดปกติ หรือเล็กกว่า 0.2 มิลลิเมตร คือหนึ่งในสัญญาณบ่งบอกว่าไข่ไม่สมบูรณ์และไม่พร้อมสำหรับการตกไข่ในรอบเดือนนั้น ส่งผลให้โอกาสในการปฏิสนธิและตั้งครรภ์ลดลง ซึ่งปัญหาไข่ใบเล็กเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น

• เซลล์ไข่หยุดการพัฒนาในระหว่างกระบวนการเจริญเติบโตภายในถุงไข่ ทำให้ไม่สามารถสุกเต็มที่และเกิดกระบวนการตกไข่ได้
• ความไม่สมดุลของฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของไข่ เช่น FSH หรือ LH
• คุณภาพไข่โดยรวมไม่สมบูรณ์ เกิดจากปัญหาทางพันธุกรรมหรือมีองค์ประกอบภายในผิดปกติ

เมื่อไข่มีขนาดเล็ก ไม่สมบูรณ์ โอกาสที่ไข่จะถูกปล่อยออกมาจากรังไข่ (ตกไข่) จะน้อยลง และหากมีการปฏิสนธิเกิดขึ้น ตัวอ่อนที่ได้ก็อาจมีความเสี่ยงที่จะไม่แข็งแรง ทำให้มีโอกาสตั้งครรภ์ลดลง หรือเกิดภาวะแท้งบุตรได้ง่ายขึ้น ดังนั้น การที่ไข่มีขนาดเล็กจึงเป็นหนึ่งในสัญญาณที่สำคัญของภาวะมีบุตรยาก

วิธีเพิ่มคุณภาพไข่ ลดความเสี่ยงปัญหาไข่ใบเล็ก

สุดท้าย หากคุณไม่อยากประสบปัญหาไข่ใบเล็กผิดปกติจนส่งผลกระทบต่อคุณภาพ และเพิ่มความเสี่ยงการเกิดภาวะมีบุตรยาก เบื้องต้นสามารถบำรุงไข่ให้สมบูรณ์ขึ้นได้ด้วยแนวทางง่าย ๆ เหล่านี้

• รับประทานอาหารที่มีคุณสมบัติช่วยบำรุงไข่ เช่น อาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ วิตามินบี กรดโฟลิก โปรตีน ธาตุเหล็ก
• งดสูบบุหรี่ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และเครื่องดื่มมีคาเฟอีน ลดผลกระทบจากสารพิษที่ทำร้ายเซลล์ไข่
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือดและเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานของรังไข่
• จัดการความเครียดอย่างถูกวิธี เพราะความเครียดคือตัวแปรสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อระดับฮอร์โมนเพศหญิงและการตกไข่
• ดื่มน้ำและพักผ่อนให้เพียงพอ รักษาความสมดุลในร่างกายให้สุขภาพดีแบบองค์รวม พร้อมสำหรับการปฏิสนธิและตั้งครรภ์

รับคำปรึกษาในการบำรุงสุขภาพเพื่อเพิ่มคุณภาพไข่ ก้าวแรกแห่งการมีลูกที่สุขภาพสมบูรณ์แข็งแรง สอบถามราคาการทำ ICSI รวมทั้งปัญหาอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับภาวะมีบุตรยากได้ที่ VFC Center ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร (V Fertility Center) ให้คำแนะนำและพร้อมอยู่เคียงข้างคุณทุกขั้นตอนโดยสูตินรีแพทย์ประสบการณ์สูง

 

บทความโดย แพทย์หญิงนันท์นภัส ปโรสิยานนท์

ติดต่อสอบถามหรือนัดหมายแพทย์ ได้ที่

VFC ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร 

Hotline: 082-903-2035 

LINE Official: @vfccenter