เข้าใจอาการเจ็บท้องน้อยตอนไข่ตก บ่งบอกถึงอะไร ?

ความรู้สึกเจ็บท้องน้อยตอนไข่ตกเป็นผลลัพธ์ของกระบวนการทางสรีรวิทยาที่ซับซ้อน ซึ่งเกิดจากการแตกของถุงไข่และการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในช่วงกลางรอบเดือน การเข้าใจกลไกเหล่านี้มีความสำคัญต่อการประเมินภาวะเจริญพันธุ์และโอกาสในการตั้งครรภ์ โดยเฉพาะกับคนที่มีรอบไข่ตกไม่สม่ำเสมอหรือมีอาการไข่ตกล่าช้า

เข้าใจกลไกของ “อาการไข่ตก” และการเจ็บท้องน้อย

อาการไข่ตก (Ovulation) เป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นในช่วงกลางของรอบเดือน โดยเฉลี่ยประมาณวันที่ 14 ของรอบเดือน 28 วัน กระบวนการนี้อยู่ภายใต้การควบคุมของฮอร์โมนหลักสองชนิดคือ Follicle-Stimulating Hormone (FSH) และ Luteinizing Hormone (LH) ซึ่งการเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วของฮอร์โมน LH (LH Surge) จะไปกระตุ้นให้ถุงไข่ (Follicle) ที่เติบโตเต็มที่ในรังไข่แตกออก และปล่อยเซลล์ไข่ออกมา

ทำไมถึงเจ็บท้องน้อยตอนไข่ตก ?

• การแตกของถุงไข่และการระคายเคือง : อาการเจ็บปวดเกิดจากการที่ถุงไข่ (Follicle) ที่ขยายตัวเต็มที่แตกออกเพื่อปล่อยเซลล์ไข่ จึงอาจทำให้มีเลือดและของเหลวจากถุงไข่ไหลออกมา และเมื่อของเหลวเหล่านี้ไปสัมผัสกับเยื่อบุช่องท้อง (Peritoneum) ที่มีความไวสูง จึงเกิดการกระตุ้นให้รู้สึกเจ็บแปลบที่ท้องน้อยด้านใดด้านหนึ่ง
• การหดตัวของกล้ามเนื้อรังไข่ : สารเคมีในกลุ่ม Prostaglandins ที่หลั่งออกมา จะทำหน้าที่ช่วยในการสลายผนังถุงไข่ ซึ่งมีฤทธิ์กระตุ้นให้กล้ามเนื้อเรียบของรังไข่เกิดการหดตัว จึงเป็นการเพิ่มแรงดันและความรู้สึกปวดในช่วงเวลาสั้น ๆ

ตรวจประเมินอาการไข่ตกก่อนทำ ICSI ที่ VFC ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร 

ผลของการไข่ตกล่าช้า กระทบต่อโอกาสการตั้งครรภ์หรือไม่ ?

การตกไข่ที่ล่าช้ากว่าปกติ หรือมีอาการไข่ตกที่ไม่สม่ำเสมอ ย่อมมีผลกระทบโดยตรงและยังจะส่งผลต่อโอกาสการตั้งครรภ์ เนื่องจากทำให้การคาดการณ์ช่วงเวลาที่เหมาะสมที่สุดในการมีเพศสัมพันธ์ (Fertile Window) ทำได้ยากยิ่งขึ้น

• ปัญหาการคาดการณ์ : เซลล์ไข่จะมีชีวิตอยู่เพียง 12-24 ชั่วโมงหลังจากการตกไข่ ดังนั้น การทราบช่วงเวลาตกไข่ที่แม่นยำจึงเป็นสิ่งสำคัญ การตกไข่ที่ผิดเพี้ยนทำให้คู่รักอาจพลาดช่วงเวลาสำคัญของการปฏิสนธิไป
• คุณภาพของไข่ : การตกไข่ที่ล่าช้าเป็นสัญญาณบ่งชี้ว่าถุงไข่อาจไม่สามารถพัฒนาได้อย่างสมบูรณ์ในรอบนั้น หรืออาจเกิดจากภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล เช่น ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ หรือ PCOS ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพของเซลล์ไข่ที่ถูกปล่อยออกมา ทำให้ความสำเร็จในการปฏิสนธิและการฝังตัวลดลง
• การวางแผนร่วมกับแพทย์ : หากมีการตกไข่ล่าช้าหรือไม่มีอาการไข่ตกเลย (Anovulation) เป็นประจำ ควรปรึกษาแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริง เช่น ความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ หรือภาวะ Hyperprolactinemia (เป็นภาวะที่อาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพในผู้หญิง) และกำหนดแผนการรักษาที่เหมาะสม

ควรทำอย่างไรเมื่อเจ็บท้องน้อยตอนไข่ตกบ่อย หรือไข่ตกล่าช้า ?

หากประสบปัญหาเจ็บท้องน้อยตอนไข่ตกบ่อยครั้ง จนส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต ควรเข้ารับการประเมินทางการแพทย์เพื่อวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่ถูกต้อง

ตรวจประเมินอาการไข่ตกก่อนทำ ICSI ที่ VFC ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร

แนะนำการเข้ารับการตรวจฮอร์โมนและอัลตราซาวนด์

• การตรวจระดับฮอร์โมน : แพทย์จะทำการตรวจเลือดเพื่อประเมินระดับฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับรอบเดือนและการเจริญพันธุ์ เช่น FSH, LH, Estradiol, Progesterone, Prolactin, และ Thyroid Hormone ในช่วงเวลาต่าง ๆ ของรอบเดือน เพื่อวินิจฉัยภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล
• การอัลตราซาวนด์เพื่อติดตามรอบไข่ตก : การอัลตราซาวนด์ช่องคลอด (Transvaginal Ultrasound) เป็นวิธีที่ใช้ในการประเมินโครงสร้างของรังไข่ มดลูก และติดตามการเจริญเติบโตของถุงไข่อย่างละเอียด ซึ่งช่วยในการยืนยันอาการไข่ตก และประเมินความสมบูรณ์ของเยื่อบุโพรงมดลูกได้

แนะนำแนวทางการรักษาภาวะไข่ตกผิดปกติ

• การปรับพฤติกรรม : ในบางกรณี การปรับลดน้ำหนัก (สำหรับผู้มีน้ำหนักเกิน), การจัดการความเครียด และการออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ สามารถช่วยให้รอบเดือนกลับมาเป็นปกติได้
• การใช้ยากระตุ้นไข่ (Ovulation Induction) : ภายใต้การดูแลของแพทย์อย่างใกล้ชิด อาจมีการใช้ยากระตุ้นไข่ เช่น Clomiphene Citrate (Clomid) หรือ Letrozole เพื่อกระตุ้นให้รังไข่ผลิตถุงไข่และมีการตกไข่ตามมาอย่างสม่ำเสมอและตรงเวลา
• การฉีดยาฮอร์โมน (Gonadotropins) : ในกรณีที่จำเป็น หรือผู้ที่ต้องการเพิ่มจำนวนไข่เพื่อทำ IVF/ICSI แพทย์จะทำการฉีดยาฮอร์โมน Gonadotropins เพื่อกระตุ้นการเจริญเติบโตของถุงไข่หลายใบพร้อมกัน เพื่อเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์อย่างมีประสิทธิภาพ

หากคุณมีอาการรอบไข่ตกไม่สม่ำเสมอหรือไข่ตกล่าช้า ที่ VFC Center ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร (V-Fertility Center) เราพร้อมช่วยวางแผนและฉีดยากระตุ้นไข่โดยทีมแพทย์เฉพาะทางด้านเวชศาสตร์การเจริญพันธุ์ ทางเลือกเพื่อการเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์ให้คุณมีบุตรได้อย่างอุ่นใจ

บทความโดย แพทย์วรวัฒน์ ศิริปุณย์

ติดต่อสอบถามหรือนัดหมายแพทย์ ได้ที่

VFC ศูนย์เทคโนโลยีเพื่อการมีบุตร

Hotline: 082-903-2035

LINE Official: @vfccenter

คำถามที่พบบ่อย (FAQs)

Q : อาการเจ็บท้องน้อยตอนไข่ตกอันตรายไหม ?

โดยทั่วไปไม่เป็นอันตราย และเป็นเรื่องปกติ (Mittelschmerz) แต่หากเจ็บรุนแรงมาก หรือนานเกิน 2 วัน ควรรีบไปปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุ จะได้เข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที

Q : หากมีอาการเจ็บท้องน้อยตอนไข่ตก เป็นสัญญาณว่าสามารถตั้งครรภ์ได้ใช่หรือไม่ ?

อาการนี้เป็นเพียงสัญญาณ ว่าการตกไข่เกิดขึ้นแล้ว ซึ่งเป็นขั้นตอนสำคัญของการเจริญพันธุ์ แต่ไม่ได้รับประกันถึงการตั้งครรภ์ที่ประสบความสำเร็จ จำเป็นต้องมีการปฏิสนธิในระยะ Fertile Window ด้วย

Q : การตกไข่ล่าช้า จะยังมีโอกาสตั้งครรภ์อยู่ไหม ?

การตกไข่ล่าช้าทำให้คาดการณ์ช่วงเวลาที่เหมาะสมได้ยากขึ้น และอาจบ่งชี้ถึงคุณภาพไข่ที่ไม่สมบูรณ์หรือภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล แนะนำให้ติดตามรอบไข่และปรึกษาแพทย์

Q : จะทราบได้อย่างไรว่าอาการปวดที่เกิดขึ้น เกิดจากภาวะไข่ตกจริง ๆ ?

อาการปวดที่เกิดจากภาวะไข่ตก มักเกิดขึ้นในช่วงกลางรอบเดือน (ประมาณ 14 วันก่อนมีประจำเดือนครั้งถัดไป) โดยจะมีอาการปวดแปลบ ๆ ที่ท้องน้อยด้านใดด้านหนึ่งเท่านั้น

Q : อาการไข่ตกมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วยหรือไม่ ?

อาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น มีตกขาวใสและยืดหยุ่นคล้ายไข่ขาว (Cervical Mucus), อุณหภูมิร่างกายขณะพักสูงขึ้นเล็กน้อย และมีอาการเต้านมคัดตึง